مس  یک عنصر ریز مغذی است که در مقادیر بسیار کم مورد احتیاج گیاه است. مس بیشتر در فعالیت‌های آنزیمی گیاه و تشکیل کلروفیل دخیل است. در فرایند فتوسنتز دخیل است و برای تنفس و متابولیسم کربوهیدرات ها و پروتئین ها ضروری است. همچنین در رنگ پذیری میوه ها و گل ها نقش دارد. وجود این عنصر در سیستم‌های آنزیمی اکسیداز-کاتالاز ضروری است. همچنین این عنصر در تولید کلروپلاست و واکنش‌های انتقال الکترون سهیم و فعال کننده چندین آنزیم است. مس برخی از آنزیم‌های مؤثر در سنتز لیگنین در گیاهان را فعال می‌کند و در چندین سیستم آنزیم ضروری است. همچنین در فرایند فتوسنتز مورد نیاز است، در تنفس گیاهی ضروری است و به متابولیسم کربوهیدرات‌ها و پروتئین‌ها کمک می‌کند. مس همچنین به تقویت عطر و طعم و رنگ در سبزیجات و رنگ در گل کمک می‌کند. این عنصر در گیاه متحرک نیست و بنابراین کمبود آن ابتدا در برگ‌های جوانتر گیاه مشاهده می‌شود. گیاهان یونجه، کاهو، یولاف، پیاز، مرکبات، درختان میوه و گندم نسبت به کمبود مس بیشترین حساسیت را نشان می دهند. یونهای مس تنها به شکل کمپلکس با سایر ترکیبات قابل جذب می باشند. بطور کلی در خاک های آهکی و قلیایی که دارای PH قلیایی هستند ، مس برای گیاهان غیر قابل جذب است. عنصر مس در گیاه  غیر متحرک است و در خاک به صورت رسوب باقی می ماند. لذا با توجه به اینکه اغلب خاک های ایران آهکی و قلیایی هستند ، بازده جذب مس موجود در خاک های ایران بسیار کم است. بنابراین برای افزایش جذب مس توسط گیاهان باید PH خاک های قلیایی و آهکی را به شیوه های متفاوت اصلاح نمود. یکی از روش های موثر اصلاح خاک های آهکی  و قلیایی استفاده از سولفات آمونیوم می باشد. با استفاده از کود سولفات آمونیوم می توان علاوه بر تامین ازت و گوگرد مورد نیاز گیاهان و درختان ، خاک های قلیایی را اصلاح نمود و PH آن را کاهش داد. درصورتی که خاک با کمبود مس مواجه باشد یا بنا به دلایل گفته شده بازده جذب مس از خاک پایین باشد، گیاهان دچارکمبود مس خواهند شد.

علایم کمبود مس

مس غیر متحرک است که بدین معنا است که اولین نشانه‌های کمبود در بافت‌های جوان مشاهده می‌شوند .علائم کمبود بسته به نوع گیاه متفاوت است. بطور کلی کمبود مس در درختان میوه با پلاسیدگی برگهای انتهایی و ریزش آنها مشخص می شود .. برگها به رنگ سبز تیره ولی با لکه‌های زرد رنگ در می آیند. برگها در بسیاری از گیاهان در اثرکمبود مس ، شادابی خود را از دست می دهند. فواصل بین رگبرگ ها در برگ های جوان کلروز شده و لکه های نکروتیک در میان آنها ظاهر می گردد. اندازه برگ ها در برگ های جوان کاهش می یابد. مریستم انتهایی نکروزه شده و می میرد. رشد شاخه های جانبی کاهش می یابد. رنگ گلها معمولا روشن تر از حالت عادی می شود.زیادی پتاسیم ، فسفر و سایر ریز مغذی ها بطور غیر مستقیم در کمبود مس موثرند. همچنین اگر PH خاک بالا باشد ، سبب القاء کمبود مس در گیاه می شود زیرا برای جذب گیاه کمتر در دسترس خواهد بود.

 در گندم ، کمبود مس باعث کوچک شدن خوشه‌ها شده و حتی دانه نیز در انتهای خوشه تشکیل نمی‌شود. کمبود مس در درختان میوه با پلاسیدگی برگ‌های انتهایی و ریزش آنها مشخص می‌شود.

 علائم كمبود مس در غلات دانه ريز شامل چروکیده و زرد شدن برگ ها، سوختگي نوك برگ‌ها و ظهور لکه های سبز كم رنگ در برگ‌هاي جوان ، عدم تشكيل كامل سنبله و دانه بستن ضعیف است.

 کمبود مس در مرکبات باعث مرگ جوانه انتهایی می‌شود. رگبرگ‌ها چروکیده شده، روی میوه صمغ ترشح می شود، پوست ممکن است بترکد و صمغ از آن خارج شود.

علائم کمبود مس در نهالستان (A) با تشکیل غده های تولید صمغ در شاخه های جدید (جزئیات در B)  که ناشی از تجزیه بافت و نشت کردن شیره نباتی میشود، و (C و D) شاخه هایی که به صورت پیچ و خم دار رشد می کنند.

- اراضي مرتعي تازه احيا شده

– مصرف بالاي كود ازته

کمبود مس بیشتر در خاک‌های درشت دانه شنی که فاقد مواد آلی هستند رخ می‌دهد. همچنین تجمع بیش از حد آهن و فسفر در خاک از جذب مس جلوگیری نموده و علائم کمبود را سبب می شود.

کود های محتوی مس

مس توسط اغلب کودهای محلول در آب و کودهای رهایش تحت کنترل فراهم می گردد. همچنین بسیاری از قارچ کش ها دارای مس می باشند. آب آبیاری هم دارای مقادیری مس می باشد. متداول ترین کود معدنی مس دار ،سولفات مس یا کات کبود است که دارای  25درصد مس و 13درصد گوگرد می باشد. این کود با توجه به حلالیتی که دارد در خاک‌های آهکی هم قابل استفاده است. به صورت کاربرد خاکی و محلول پاشی به کار میرود و بهترین زمان محلول پاشی در درختان میوه هنگام متورم شدن جوانه ها در بهار است . سولفات مس اگر روی میوه سیب و گلابی پاشیده شود باعث زنگار آن می شود. سولفات مس به روش خاکی هر ۲ الی ۳ سال یکبار به میزان۵۰ تا ۱۰۰ گرم در ۱۰۰۰ لیتر آب برای هر درخت در سایه انداز در فصل پائیز و زمستان مصرف می شود و همچنین این کود به صورت محلول پاشی با غلظت ۵ درصد مورد استفاده قرار می گیرد. 

اکسید های مس هم به عنوان کود مس در خاک‌های اسیدی قابل مصرف اند. کلاتهای آلی مس دار از قیمت بالاتری برخوردارند، ولی در خاک‌های شدیداً آهکی و شرایط دشوار جذب، قابل توصیه می‌باشند. نظر به اینکه در تعدادی از قارچ کش های مصرفی نظیر زینب، مس وجود دارد با محلول پاشی آن‌ها برای دفع آفات و بیماری ها، کمبود مس تا حدودی نیز برطرف می‌شود. از سولفات مس می‌توان علاوه بر کمبود ، به عنوان سم برای مبارزه با تریپس پیاز و بعضی از بیماری‌ها و آفات در سایر محصولات زراعی استفاده کرد.

سمیّت مس 

ترکیبات مسی محصول شرکت البرز بهسم

کود سوسپانسیون حاوی گوگرد ، مس و سیلیسیم فیتومکس