سیلیسیم، دومین عنصر فراوان در پوسته زمین است . سیلیسیم در گیاهان موجب افزایش رشد و عملکرد محصولات کشاورزی، افزایش تحمل به تنش های غیر زیستی مانند سرما ، خشکی ، دمای بالا و پایین ، شوری و سمیت ناشی از تجمع فلزات سنگین مانند آلومنیوم ، کادمیوم ، آرسنیک و منگنز و نیز تابش شدید اشعه ی خورشید می شود.همچنین سبب افزایش تحمل نسبت به تنش های زیستی از قبیل آفات و بیماری هایی مانند کرم ساقه خوا ر، زنجرک ، سن و انواع پسیل و بلاست برنج و سفیدک های پودری و موجب مقاومت به آسیب ورس در گونه های غلات مثل برنج وهمچنین نیشکر می گردد و میتوان از آن به عنوان یک راهکار دوستانه در کنترل آفات و بیماریها یاد نمود و کاربرد این محصول را جایگزینی برای سموم آفتکش دانست.

سیلیسیم در بافت های اپیدرمی سلول های برگ و ریشه به فرم ژل سیلیکا تجمع می یابد. این لایه پایداری مکانیکی ، افزایش تحمل به ورس و پایداری بیشتر اتصال دانه به خوشه را در برخی از گونه های غلات دانه دار سبب می گردد. افزایش استحکام مکانیکی ایجاد شده توسط سیلیسیم، دریافت انرژی نورانی خورشید توسط برگ گونه های غلات را افزایش می دهد. برگ ها سبز تیره و سفت تر شده و روند پیری آنها نیز کند می شود. از این رو قابلیت فرآیند فتوسنتز توسط برگ ها و در نهایت فرآیند های رشدی افزایش می یابد.رسوب سیلیسیم در ساقه ، برگ و بخش های مختلف خوشه و بذر ، کاهش تعرق از کوتیکول را به همراه داشته که به واسطه تجمع سیلسیم در دیواره های سلولی اپیدرم و ممانعت از تلف شدن آب از کوتیکول از فروریختن اوندها جلوگیری می کند و در نتیجه سبب افزایش مقاومت به ورس ، و سبب افزایش مقاومت نسبت به تنشهای ناشی از دماهای بالا و پایین، تابش شدید اشعه ی خورشید و ماوراء بنفش و خشکی می شود.

سیلیسیم همچنین ویژگی های بیولوژیکی و شیمیایی خاک را تحت تاثیر قرار می دهد از جمله :

1. سبب کاهش آبشویی فسفر و پتاسیم موجود در خاک می گردد
2. موجب کاهش تحرک عناصر سنگینی مانند آلومنیوم ، آهن و منگنز می شود.
3. فعالیت میکروبی خاک را بهبود می بخشد.
4. پایداری مواد آلی موجود در خاک را افزایش می دهد
5. بافت خاک را بهبود می بخشد
6. ظرفیت نگهداری آب در خاک را افزایش می دهد
7. موجب افزایش پایداری خاک در برابر فرسایش می گردد
8. سبب بالا رفتن وزن هزار دانه می گردد
9. افزایش انبار داری محصولات کشاورزی را افزایش می دهد
10. موجب افزایش محصول می گردد

کاربرد سیلیسیم در کشاورزی ضمن آنکه هیچ پسماندی در محصول و محیط زیست بر جای نمی گذارد ، بعنوان عاملی تاثیر گذار در برنامه ی مدیریت تلفیقی آفات و بیماری های گیاهی  محسوب می شود. سیلیسیوم سبب توقف فعالیت آفاتی مثل کرم های ساقه خوار، زنجرک های قهوه ای و سبز و کنه های تارعنکبوتی می شود.

سیلیس سبب افزایش مقاومت برنج به آفاتی مثل انواع کرم های ساقه خوار و برگخوار می گردد.

در نیشکر موجب افزایش مقاومت گیاه به فعالیت انواع غلاف خوارها می گردد.

در صیفی جات سبب کنترل کنه ی دو نقطه ای می گردد.

بیشترین مقدار سیلیس موجود در گیاهان در سلول های اپیدرمی تجمع می یابد که سختی و استحکام بافت گیاهی را افزایش می دهد که  مانع از ورود و استقرار لاروهای جوان به ساقه می شود.

نقش سیلیسیوم در افزایش مقاومت به بیماری های گیاهی

در گیاهان تغذیه شده با کود های سیلیس دار ، کاهش شدت آلودگی به انواع بیماری های گیاهی مانند بلاست برنج و سفیدک سطحی انگور و در نهایت افزایش عملکرد مشاهده می شود. حتی در برخی موارد کاهش بیماری های ریشه ای ناشی از پیتیوم و فوزاریوم در اثر جذب ریشه ای سیلیسیم گزارش شده است.

از آنجایی که سیلیسیم زیر لایه کوتیکول رسوب می کند ، به عنوان یک مانع فیزیکی از ورورد میسیلیوم قارچی به درون سلول گیاهی ممانعت به عمل آورده و در نهایت فرایند آلودگی توسط قارچ مختل می شود. از سوی دیگر سیایسیم به عنوان یک تعدیل کننده مقاومت سلول گیاهی میزبان در برابر عامل بیماری عمل می کند. تحقیقات نشان می دهد که تغذیه با کودهای سیلیس دار ، با افزایش فعالیت کیتیناز ، پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز ، تحریک مکانیسم های دفاعی گیاه را به دنبال دارد.

 

تاثیر سیلیسیم بر جذب سایر عناصر غذایی

وجود سیلیسیم در محلول های غذایی جذب و انتقال عناصر غذایی ماکرو و میکرو را تحت تاثیر قرار می دهد. تغذیه با کودهای سیلیس دار ، جذب عنصر روی را در شرایط کمبود آن در خاک افزایش می دهد به ویژه اگر بیش بود فسفر در خاک وجود داشته باشد، تغذیه با کودهای سیلیس دار ، جذب فسفر توسط ریشه را کاهش می دهد، در مقابل انتقال فسفر به دانه در گندم و برنج افزایش می یابد. اکثر گیاهان تنها حدود 30 درصد فسفر موجود در کودهای فسفاته را مورد استفاده قرار می دهند به شرطی که آبشویی پایین باشد. مخلوط کودهای دارای سیلیسیم فعال و کودهای فسفاته ، کارآیی کودهای فسفاته را 40 تا 60 درصد افزایش می دهد.

یکی از مهم ترین مزایای استفاده از کودهای سیلیس دار کاهش خسارت ناشی از تجمع نمک و شوری خاک می باشد. تغذیه با کودهای سیلیس دار ، جذب سدیم را در برنج ، گندم و جو کاهش می دهد. در گونه های گیاهی تحت تاثیر تنش شوری ، تغذیه با کودهای سیلیس دار ، با کاهش نفوذپذیری غشای پلاسمایی سلول های برگی ، جذب سدیم کاهش می یابد و بواسطه آنزیم های انتی اکسیدانی، بافتهای گیاهی را در مقابل سمیت نمک حفظ می کند و با افزایش کلروفیل، سطح برگ ، فتوسنتز ، رشد و عملکرد گیاه را در شرایط شوری افزایش می دهند.

کودهای سیلیکاتی با توجه به منابع طبیعی فراوان سیلیس موجود در پوسته ی زمین به عنوان یک کود ارگانیک محسوب می شوند و نیازی به فرآیند تولید سنتتیک این کودها در کارخانجات پتروشیمی نمی باشد.

سیلیسیم در حفظ سلامتی بسیاری از گونه های گیاهی تاثیر گذار است. گیاه برنج بدون سیلیسیم رشد کافی نخواهد داشت و در گیاهانی مثل خیار ، سویا ، توت فرنگی و گوجه فرنگی ، بدون سیلیسیم فرایندهای رشد و نمو آنها تحت تاثیر قرار می گیرد.

در کشت نیشکر و در خاک های فاقد سیلیسیم ، در صورت اضافه کردن کودهای سیلیکاتی ، تولید محصول 10 تا 50 درصد افزایش می یابد.

استفاده از کودهای سیلیکاتی در باغات مرکبات سرعت رشد آنها را 30 تا 80 درصد افزایش می دهد و رسیدن میوه ها را دو تا چهار هفته تسریع می کند.

کودهای سیلیکاتی موجب کاهش ترکیدگی حبه های انگور و افزایش میزان قند میوه می گردد و همچنین سبب حفاظت گیاه در برابر بیماری های قارچی مثل سفیدک سطحی و نیز آفات مکنده خواهد شد.

در توت فرنگی کودهای سیلیکاتی سبب رشد قابل توجه ریشه باندازه 100 تا 200 درصد خواهد شد. همچنین موجب افزایش تولید گل و میوه ، افزایش قند میوه و ازدیاد متوسط عملکرد تا 35 درصد خواهد شد.

مصرف سیلیس در برنج ضمن افزایش تعداد خوشه چه در هر خوشه و تعداد دانه ، درصد پرشدن دانه و دانه های رسیده باعث افزایش کیفیت و عملکرد دانه می شود.همچنین سبب کاهش خوابیدگی ( ورس) و مقاومت در برابر آفات مکنده و بیماری ها می شود.  

همانگونه که اشاره شد استفاده از کودهای سیلیس ضمن افزایش عملکرد محصول ، در مقاومت گیاه به تنش تحت شرایط شوری موثر است.

وجود دو عنصر سیلیس و پتاس در کنار هم علاوه بر آنکه اثر همدیگر را تشدید می کنند ، باعث افزایش فتوسنتز ، افزایش رشد جوانه های انتهایی ، افزایش تعداد و استحکام ساقه ها ، کاهش ورس(خوابیدگی) در غلات، افزایش مقاومت گیاه در برابر حشرات مکنده ، بهبود اندازه و ماندگاری میوه خصوصا در حمصولاتی چون توت فرنگی و همچنین کاهش سمیت عناصر سنگین می گردد. استفاده از کود مایع سیلیس و پتاسیم به دلیل افزایش مقاومت مکانیکی ، حالت عمودی را به برگ و ساقه می دهد که موجب می گردد درصد ورس کاهش یافته و نفوذ نور به داخل سایه انداز بوته ها افزایش یابد. لذا گیاه می تواند میزان فتوسنتز بیشتری انجام دهد و امکان کاشت برنج در تراکم های بالاتر فراهم می گردد که نهایتا مهم ترین جزء عملکرد در برنج که همان تعداد خوشه در هر متر مربع است ، افزایش خواهد یافت و می توان میزان مصرف کودهای نیتروژنه را جهت رسیدن به پتانسیل بالاتر تولید افزایش داد بدون اینکه باعث ایجاد ورس و یا حساسیت به بیماری ها گردد.

از جمله مواردی که می تواند نشان دهنده کمبود ماده سیلیس در گیاه باشد، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پژمرده شدن ساقه و برگ گیاه
• کاهش عمل فتوسنتز
• کاهش عملکرد
• کاهش رشد گیاه
• بالا رفتن بیماری در گیاه
• پوسیدگی گیاه

همچنین بررسی ها نشان داده که با کم شدن مقادیر سیلیس جذب دی اکسید کربن توسط گیاه نیز کم شده و روزنه ها به مانند تنش آبی بسته شده  و فتوسنتز متوقف می شود.

برای رفع علائم کمبود سیلیسیم در گیاه و افزایش عملکرد محصول کود های سیلیکاته ذیل از محصولات شرکت البرز بهسم توصیه می گردد که کاربرد ان اثرات زیر را به همراه دارد:

- افزایش عملکرد و باروری محصولات متنوعی مانند غلات بویژه برنج ، همچنین سبزیجات  و در ختان میوه

- افزایش جذب و انتقال مواد غذایی (کلسیم و سایر عناصر)

- افزایش مقاومت در برابر تنش های های محیطی مانند گرمای شدید ، سرما ، کم آبی و شوری

- افزایش مقاومت به بیماریها و آفات گیاهی

- افزایش خاصیت ماندگاری محصولات پس از برداشت

- افزایش کیفیت ظاهری از نظر طعم و رنگ

- افزایش مقاومت گیاه به سمیت فلزاتی نظیر آلومینیوم، منگنز و آهن
- افزایش تقویت دیواره سلولی و مقاومت مکانیکی گیاه

- افزایش جوانه زنی و رشد گیاه

- افزایش وزن خشک، ضخامت برگ و باردهی محصولات

- افزایش حاصلخیزی و بهبود ساختار خاک

- افزایش فعالیت میکروارگانسیم های خاکزی

 

1. سیلیکات پتاسیم پودری فیتومکس که با دارا بودن 56% سیلیسیوم محلول در آب SIO2 و 26% پتاسیم محلول در آب K2O اثرات زیر را به همراه دارد.

2.کود سیلیکات پتاسیم مایع فیتومکس که که با دارا بودن 24% سیلیسیوم محلول در آب SIO2 و 12% پتاسیم محلول در آب K2O اثرات زیر را به همراه دارد افزایش عملکرد و

 

3.کود سوسپانسیون حاوی گوگرد ، مس و سیلیسیم فیتومکس که علاوه بر سایر اثرات کاربرد کود سیلیس در گیاهان ،  شامل اثرات زیر می باشد:

• گوگرد، چهارمین عنصر اصلی در گروه مواد غذایی گیاهی بوده و سبب افزایش مقاومت گیاهان به تنش های دمایی می گردد ( شرایط تنش گرما در فصل تابستان و سرمای زمستان)
• افزایش کیفی (طعم و مزه میوه ها و سبزیجات) و به طور چشمگیر به صورت کمی (وزن  و حجم میوه)
• افزایش عملکرد محصولات زراعی ، باغی و گلخانه ای
• افزایش ریشه زایی به خصوص در اوایل فصل رشد گیاهان
• افزایش تولید روغن در گیاهان روغنی بدلیل وجود گوگرد
• بهبود موثر خاک های شور و قلیایی
• استحکام ساقه و کاهش ورس در گیاهان
• - کنترل بیماریهای مانند سفیدک سطحی، داخلی ، غربالی و لب شتری هلو، شانکر باکتریایی، جرب، شیت بلایت و بلاست برنج
• - مقاومت در برابر حشرات مکنده
• - بهبود کیفی محصولات (اندازه، ماندگاری میوه)
• - افزایش فعالیت آنزیم ها، سنتز پروتئین و در نتیجه فتوسنتز

---